FABRYKA MISTRZÓW: DAMBE - BOKS PLEMIENIA HAUSA

Walkę na pięści zwaną "dambe" od stuleci uprawiają młodzi członkowie plemienia Hausa, zamieszkującego Afrykę Zachodnią - głównie Nigerię i Czad. Warto przy tej okazji wspomnieć, że na tym samym terenie istnieje również bardziej zorganizowana i "ucywilizowana" forma czegoś, co moglibyśmy nazwać sportem walki, pod nazwą "kokawa", popularna w mniej-więcej piętnastu krajach afrykańskich, ale jej zasady nieco różnią się od "dambe". Jeśli "kokawa" bardziej przypomina japońskie sumo, to "dambe" w wielu elementach przypomina nam boks.

ZAPRASZAMY DO MEKKI AFRYKAŃSKIEGO BOKSU

"Dambe" jest jednak z pewnością jedną z najbardziej niebezpiecznych dla zdrowia i życia rodzajów walki na pięści. Brak "miękkich" rękawic bokserskich u walczących znacznie zwiększa prawdopodobieństwo zadawania ciężkich nokautów, a dopuszczalne kopnięcia w głowę, niejednokrotnie powodowały, że przegrany odsyłany zostawał do ...krainy przodków. Nie ma oczywiście oficjalnych danych o tym ilu z walczących w Nigerii na zasadach "dambe" w ostatnich latach straciło życie. W kraju kwitnie bowiem proceder organizowania nielegalnych, "podziemnych" walk, na które nikt nie zaprasza działaczy sportowych.

Ekwipunek walczącego w "dambe" ogranicza się do sznura, którym wiązana jest pięść, którą zadaje on ciosy. Mówi się, że w ekstremalnych przypadkach wykorzystuje się także klej, którym pokrywa się sznur, by następnie "uzbroić" pięść w piasek lub odłamki szkła. Nie można wykluczyć, że takie praktyki mogą mieć miejsce gdzieś na dalekiej prowincji, gdzie dopuszczalne bywają ekstremalne formy "dambe", ale informacja ta nie jest potwierdzona źródłowo i może być zmyślona.
 

Nas jednak interesuje "dambe" w czystej - unormowanej - postaci, w jakiej na terenie Nigerii i Czadu rozgrywane są turnieje mistrzowskie, które przyciągają szerokie rzesze miłośników - uczestników i kibiców. Zwycięzcy takich zawodów otrzymują cenne nagrody (nawet po 100 dolarów lub odbiornik telewizyjny), lokalną sławę i szacunek. Nagrody materialne z pozoru wydają się być mało atrakcyjne, ale jeśli weźmiemy pod uwagę, że przeciętna nigeryjska rodzina wydaje tygodniowo na żywność półtora dolara, wspomniane "honorarium" wydaje się być niemal fortuną.

Co w "dambe" przypomina nam jeszcze boks? Mimo iż nie ma tam kategorii wagowych, rywale dobierani są "na oko", proporcjonalnie według warunków fizycznych, tak aby nie były widoczne gabarytowe dysproporcje walczących. Dzieje się tak jednak tylko podczas pierwszych walk eliminacyjnych. W dalszych etapach turnieju możliwa jest rywalizacja między wojownikami o różnej budowie i masie ciała.

Pojedynek trwa trzy rundy, których bynajmniej nie ogranicza czas. Runda może zostać zakończona z trzech powodów - na prośbę jednego z walczących lub jego opiekuna, z powodu braku działań w ringu (pasywność) oraz dotknięcia kolanem lub ręka ziemi, na której toczona jest walka. Pojedynek trwa aż do wyłonienia zwycięzcy (nie ma w "dambe" remisów). Jak wspomniałem, walczący zadają ciosy nie tylko przy pomocy pięści, ale także stóp. Z uwagi na to, że urazy, których doznają walczący są bardzo bolesne, zawodnicy przed pojedynkiem specjalnie wdychają dym z konopi, co znacznie obniża próg bólu.
 

Historycy są zgodni w tym, że sport walki uprawiany przez ludzi z plemienia Hausa ma wiele wspólnego z boksem, który uprawiano w starożytnym Egipcie i starożytnej Grecji, co zdaje się potwierdzać, że korzenie "dambe" sięgają tysięcy lat wstecz.